Fiibromiyalji yaygın ağrı kronik yorgunluk uyku bozuklukları ve bilişsel semptomplar gibi çeşitli semptomların eşlik ettiği bir rahatsızlıktır. Aynı zamanda kronik ve yaygın kas iskelet ağrısıyla karakterizedir. Genel popülasyonda %2 oranında görülür. Özellikle orta yaşlı kadınlarda daha sık görülmekte olup, 20–55 yaş arası kadınlarda kas-iskelet sistemi ağrısının en sık nedenidir. Semptomların şiddeti, hastalığın seyri sırasında önemli ölçüde değişebilir. Genellikle ağrı başlangıçta lokalizedir, ancak ilerleyen zamanlarda birçok kas grubunu etkiler Birçok sistemi etkilediği için ve nedeni hala tam olarak bilinmediğinden hem hasta hem de doktor tarafından teşhisi oldukça karmaşıktır.

Yapılan son çalışmalara göre belirlenen güncel 3 tanı kriteri şunlardır

• Son 3 veya fazlası aydır 5 vücut bölgesinden 4ünde ağrı olması
• Yaygın ağrı endeksinde 7 ve üzeri puan
• Semptom şiddet ölçeğinde 5 ve üzer, puan almak

Bu 3 kriterin 3nün de olması fibromiyalji tanısı için gereklidir.

• Yaygın Ağrı Skalası (YAS): Yaygın ağrı, aşağıdaki 5 bölgeden en az 4’ünde ağrının olmasıdır; çene, göğüs ve karın ağrısı tek başına yaygın ağrı grubunda sayılmamaktadır. Aşağıdaki her bölge için, son yedi gün içinde devamlı ağrı hissedilen bölgeler işaretlenir. Skor 0 ile 19 arasında olmaktadır. 
• Semptom Şiddet Skalası (SŞS): Semptom Şiddet Skalası A ve B olmak üzere iki grupta değerlendirilerek bu maddelerden alınan toplam skor hesaplanır. A grubunda son 1 hafta içerisindeki yorgunluk, dinlenmeden uyanma, bilişsel bulgular ve somatik semptomları içeren tüm maddeler 0-3 arasında puanlandırılmaktadır (maksimum skor: 9). B grubunda ise son 6 ay içerisindeki baş ağrısı, alt karında ağrı-kramplar, depresyonun varlığı değerlendirilir (maksimum skor: 3) Sonuç olarak SŞS’nin maksimum skoru 12 olur. 

Tedavi Süreci

Günümüzde fibromiyaljiyi tamamen iyileştiren bir tedavi yoktur. Tedavi, semptomların hafifletilmesi ve yaşam kalitesinin artırılmasına odaklanmaktadır. Klinik uygulamalarda, ilaç tedavileri, fizik tedavi, egzersiz ve bilişsel-davranışsal terapiler gibi çeşitli ilaç dışı yöntemler bir arada kullanılır. Fibromiyalji, sistemik bir hastalık olarak ele alındığı için tek bir tedavi yöntemi genellikle yeterli olmamakta; multidisipliner yaklaşımların en etkili tedavi biçimi olduğu düşünülmektedir.

İlaç Dışı Tedaviler

Fibromiyalji tedavisinde ilaçların etkisi sınırlıdır ve bu nedenle hastaların çoğunluğu ilaç dışı yöntemleri tercih etmektedir. Bu tedavilerin amacı, hastanın fiziksel işlevlerini ve aktivite düzeyini artırmak, genel sağlık durumunu ve duygusal iyilik halini iyileştirmektir. İlaç dışı tedavi yöntemleri arasında eğitim, egzersiz, fizik tedavi ve bilişsel-davranışsal terapi yer almaktadır.

Egzersiz

Egzersizin temel hedefleri arasında stresin azaltılması, kas gücü ve dayanıklılığının artırılması, ayrıca uygun postürün sağlanması bulunmaktadır. Fibromiyalji hastalarında kas gücü ve kondisyonun azaldığı gözlemlenmiştir. Bu durum, kasların mikrotravmalara daha duyarlı hale gelmesine neden olarak ağrı ve yorgunluk yaratmakta ve bir kısır döngü oluşmaktadır. Egzersiz, bu döngüyü kırmayı amaçlamaktadır.

Bu noktada, pilates derin kas gruplarına odaklanarak omurgayı desteklemede önemli bir rol oynarken, yoga stresin azaltılmasında faydalıdır. Ağrı kontrol altına alındıktan sonra, direnç egzersizleriyle süreç desteklenerek bireyin güçlenmesi ve dayanıklılığının artırılması hedeflenir. Bunun yanısıra aerobik egzersizlerin programa dahil edilerek sinir sisteminin regüle edilmesi tedavi için son derece kritik rol oynamaktır.

Özet

Özetle, fibromiyaljinin nedeni ve patofizyolojisi henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak, birçok sistemin etkili olduğu konusunda güçlü bir görüş birliği bulunmaktadır. Bu nedenle, fibromiyalji tedavisinin multidisipliner bir yaklaşım gerektirdiği vurgulanmaktadır.